Ποια είδη παρασίτων μολύνουν τον άνθρωπο;

Οι παρασιτικές προσβολές είναι τόσο συχνές σε όλο τον κόσμο που περίπου το 30% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει μολυνθεί από κάποιο είδος παρασίτου. Επιπλέον, αυτή είναι μια ελάχιστη εκτίμηση: ορισμένες πηγές κάνουν λόγο για ποσοστό μόλυνσης 80-90% του ανθρώπινου πληθυσμού.

Σε αυτό το πλαίσιο, είναι εξαιρετικά σημαντικό να γνωρίζουμε όσο το δυνατόν περισσότερα για τα παράσιτα, τον τρόπο εισόδου τους στο σώμα, τα συμπτώματα και τις μεθόδους θεραπείας.

Τύποι παρασίτων που μπορούν να μολύνουν τον άνθρωπο

Ο αριθμός των παρασίτων που μπορούν να μολύνουν το ανθρώπινο σώμα είναι εκπληκτικός.

Επιπλέον, τα ανθρώπινα παράσιτα ανήκουν σε διαφορετικές ομάδες έμβιων όντων, γεγονός που εξηγεί την ιδιαιτερότητα της επίδρασής τους και της βλάβης στα εσωτερικά όργανα.

Τα ανθρώπινα παράσιτα ανήκουν στις ακόλουθες ομάδες:

1. Σκουλήκια (σκουλήκια που μοιάζουν με σκουλήκια). Κατά κανόνα, πρόκειται για μακρά και παχιά σκουλήκια που ζουν στον ανθρώπινο γαστρεντερικό σωλήνα (στρογγυλά σκουλήκια, ταινίες κ.λπ.).
2. Έντομα, αραχνίδια (ιδιαίτερα τσιμπούρια, ψείρες). Αυτή η ομάδα περιλαμβάνει όχι μόνο μεγάλους αλλά και μικροσκοπικούς οργανισμούς (π.χ. ακάρεα Demodex).
3. Μικροοργανισμοί (βακτήρια). Οι περισσότεροι παρασιτικοί μικροοργανισμοί επηρεάζουν το κεντρικό νευρικό σύστημα του ξενιστή και είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστούν.
4. Προνύμφες διαφόρων εντόμων (κυρίως μύγες). Εντυπωσιακός εκπρόσωπος είναι οι προνύμφες των μυγών, που προκαλούν την ανάπτυξη μυιών.
5. Μεμονωμένοι ζωντανοί οργανισμοί από ζωικά είδη, τα περισσότερα από τα οποία δεν είναι παράσιτα. Για παράδειγμα, το κοινό Vandellie (Candiru), που παρασιτοποιεί την ανθρώπινη κύστη. Αυτό είναι ένα από τα λίγα είδη ψαριών που είναι παράσιτο.

Τρόποι μόλυνσης ανθρώπων με παράσιτα

Υπάρχουν διαφορετικοί μηχανισμοί μόλυνσης από παράσιτα στον άνθρωπο. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι οι οδοί μόλυνσης (οι λεγόμενες πύλες εισόδου) παίζουν συχνά σημαντικό ρόλο στην περαιτέρω πρόγνωση της ελμινθίασης.

Η μόλυνση με παράσιτα είναι δυνατή στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• Παραμέληση των κανόνων προσωπικής και γενικής υγιεινής, ειδικά όταν παραβιάζονται συστηματικά οι κανόνες υγιεινής.
• Επαφή με βιοϋλικό από άρρωστα άτομα ή ζώα (σχετική για κτηνιάτρους και τεχνικούς εργαστηρίων σε ιατρικά ιδρύματα).
• κατανάλωση μη επεξεργασμένων ή υποεπεξεργασμένων τροφίμων, καθώς και προϊόντων που αποθηκεύονται κατά παράβαση των προτύπων·
• Ζώντας σε ανθυγιεινές συνθήκες·
• Πίνοντας υγρά ή τρόφιμα μολυσμένα με χώμα ή κόπρανα.
• Κολύμπι μέσα ή κοντά σε μολυσμένα νερά, ιδιαίτερα ξυπόλητοι.
• Επίσκεψη σε τροπικές χώρες όπου υπάρχει μεγάλος αριθμός παρασίτων στα οποία το ανοσοποιητικό σύστημα των κατοίκων άλλων χωρών δεν είναι προσαρμοσμένο.
• Τα τσιμπήματα εντόμων (κυρίως εντόμων που ρουφούν το αίμα), αλλά και τα τσιμπήματα από τα ρούχα είναι επικίνδυνα.
• Ανοιχτά και μη επεξεργασμένα ανοίγματα τραύματος στα οποία μπορούν να διεισδύσουν τόσο παρασιτικοί μικροοργανισμοί όσο και προνύμφες εντόμων (π.χ. μόλυνση με μυίασες).

Λίστα με τα πιο επικίνδυνα παράσιτα

Ακόμη και στις χώρες της ΚΑΚ, ο αριθμός των ειδών παρασίτων είναι απλώς τεράστιος, για να μην αναφέρουμε τις τροπικές χώρες. Ωστόσο, υπάρχουν τα πιο κοινά και επικίνδυνα παράσιτα, για τα οποία ο κίνδυνος μόλυνσης είναι υψηλός ακόμη και αν τηρούνται οι κανόνες υγιεινής και οι συστάσεις για την επεξεργασία και αποθήκευση των τροφίμων.

Μιλάμε για τα παρακάτω σκουλήκια:

1. Το Ascaris lumbricoides (ανθρώπινος στρογγυλός σκώληκας) είναι ο αιτιολογικός παράγοντας της ασκαρίασης. Διαδεδομένη παντού, μια από τις πιο κοινές παρασιτικές ασθένειες στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.
2. Ο Echinococcus granulosus και ο Alveococcus multilocularis είναι οι αιτιολογικοί παράγοντες της εχινόκοκκωσης και της κυψελιδόκκωσης, αντίστοιχα. Σοβαρές ασθένειες που συχνά δεν αντιμετωπίζονται και οδηγούν σε αναπηρία ή θάνατο του ασθενούς.
3. Taenia solium (χοιρινή ταινία ή οπλισμένη ταινία) – κυστικέρκωση και ταενίαση. Η ταενίαση σπάνια οδηγεί σε σοβαρές συνέπειες, αλλά μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη θανατηφόρου κυστικέρκωσης.
4. Το Dirofilaria repens και το Dirofilaria immitis είναι οι αιτιολογικοί παράγοντες της διροφιλαρίασης. Η ασθένεια είναι επικίνδυνη γιατί τα παράσιτα μπορεί να εγκατασταθούν στον καρδιακό μυ, στα μάτια ή στα έντερα, κάτι που στην τελευταία περίπτωση οδηγεί σε απόφραξη του. Τα παράσιτα μεταδίδονται από κουνούπια μολυσμένα με διροσκώληκες.
5. Το Toxoplasma gondii είναι ο αιτιολογικός παράγοντας της τοξοπλάσμωσης.
6. Το Taeniarhynchus saginatus (ταινία των βοοειδών ή γυμνή ταινία) είναι ο αιτιολογικός παράγοντας της ταενιαρίγχωσης.

Γενικός κατάλογος συμπτωμάτων παρασίτων στο σώμα

Τα κλινικά σημεία της παρασιτικής προσβολής είναι τόσο διαφορετικά που ακόμη και στις πιο προφανείς καταστάσεις δεν είναι δυνατό να γίνει διάγνωση με βάση μόνο αυτά τα συμπτώματα.

Θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη ότι τα παράσιτα που ανήκουν σε διαφορετικά taxa (ομάδες) έχουν μερικές φορές κοινά συμπτώματα, γεγονός που απλώς περιπλέκει τη διάγνωση.

Τις περισσότερες φορές όμως, κάθε παράσιτο, όταν εισέρχεται στον ανθρώπινο οργανισμό, προκαλεί τα δικά του πολύ συγκεκριμένα συμπτώματα.

Γενικά, τα συμπτώματα της εισβολής στον άνθρωπο μπορεί να είναι τα εξής:

1. Πονοκέφαλοι ποικίλης έντασης, που συχνά προκαλούν κρίση εμετού ή, σπανιότερα, επιληψία.
2. Ναυτία που διαρκεί όλη την ημέρα και μερικές φορές οδηγεί σε εμετό (χωρίς ανακούφιση για τον ασθενή).
3. Αλλαγές διάθεσης, απάθεια, κατάθλιψη, αυξημένο άγχος.
4. Αυξημένη σιελόρροια, φούσκωμα (μετεωρισμός) και εφίδρωση.
5. Εφιάλτες που διαρκούν περισσότερο από μια εβδομάδα κάθε μέρα.
6. Πόνος στο πάσχον όργανο, συνήθως αμβλύς με σύντομες περιόδους εντατικοποίησης καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας.
7. Αίσθηση ξένου σώματος στο προσβεβλημένο όργανο, μερικές φορές υπάρχει αίσθηση κίνησης μέσα στο όργανο.
8. Προσβολές ταχυκαρδίας ή, πολύ σπανιότερα, βραδυκαρδίας (μειωμένος καρδιακός ρυθμός).
9. Η εμφάνιση αλλεργικής δερματίτιδας στο δέρμα και φλεγμονώδη εξανθήματα που δεν υποχωρούν για εβδομάδες.
10. Αυξημένη ή, πολύ σπανιότερα, μειωμένη όρεξη. Μερικές φορές αυτό το σύμπτωμα συνοδεύεται από μια διαστροφή των γευστικών προτιμήσεων (ο ασθενής θέλει να φάει κιμωλία, πέτρα, χαρτί κ.λπ.).
11. Πόνος σε μια πληγή που ήδη επουλώνεται (με κοκκοποίηση), που μπορεί να υποδηλώνει ότι προνύμφες μύγας ή άλλα έντομα έχουν εισβάλει στην πληγή.
12. Δερματικές αναπτύξεις (κάψουλες) που συχνά χρησιμεύουν ως δεξαμενή για προνύμφες παρασιτικών εντόμων.

Διαγνωστικές μέθοδοι

Όπως ήδη αναφέρθηκε, η διάγνωση μιας προσβολής από παράσιτο είναι εξαιρετικά σημαντική, επειδή η θεραπεία δεν μπορεί να βασίζεται αποκλειστικά στον έλεγχο των συμπτωμάτων. Είναι απαραίτητο να εντοπιστεί με ακρίβεια η αιτία και το είδος του παρασίτου και να αντιμετωπιστεί ειδικά.

Διάφορες τεχνικές χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση των παρασίτων στον άνθρωπο, και συγκεκριμένα:

• Ινογαστροδωδεκαδακτυλοσκόπηση (FGDS) για τον εντοπισμό σκουληκιών στο γαστρεντερικό σωλήνα.
• εξωτερική εξέταση του δέρματος, των βλεννογόνων των ματιών, των μαλλιών.
• βιοχημικές και κλινικές εξετάσεις αίματος, συμπεριλαμβανομένης της ανίχνευσης αντισωμάτων κατά παρασιτικών ατόμων ή των προνυμφών τους·
• Εξέταση κοπράνων για την παρουσία θραυσμάτων (τμημάτων) παρασίτων ή των αυγών/προνυμφών/κύστεων τους.
• Βιοψία από το προσβεβλημένο όργανο ή αναπτύξεις στο δέρμα, το οποίο είναι σημαντικό για τη διάγνωση μυιών.
• Ανάλυση πτυέλων και σάλιου για την ανίχνευση μικροσκοπικών παρασίτων.
• Ανάλυση εκδορών ή βιοϋλικού από την επιφάνεια του σώματος.

Με ποιον μπορώ να επικοινωνήσω για διάγνωση και θεραπεία;

Εάν έχετε συμπτώματα προσβολής από παράσιτο, δεν μπορείτε να αυτοδιάγνωσετε και κυρίως να κάνετε αυτοθεραπεία. Αυτό είναι γεμάτο με σοβαρές συνέπειες, μέχρι και θάνατο (είσοδος του σκουληκιού στην αναπνευστική οδό, θάνατος του σκουληκιού με επακόλουθες αλλεργίες κ.λπ.).

Εάν υποπτεύεστε ελμινθίαση, θα πρέπει να επικοινωνήσετε με έναν γενικό ιατρό, έναν λοιμωξιολόγο ή έναν παρασιτολόγο. Σε περίπτωση τοπικών συμπτωμάτων, εάν πονάει κάποιο από τα γαστρεντερικά όργανα, οι πνεύμονες, το κεφάλι ή οι μύες, θα πρέπει να επικοινωνήσετε με γαστρεντερολόγο, πνευμονολόγο, νευρολόγο ή χειρουργό. Εάν τα προβλήματα του δέρματος ή των μαλλιών γίνουν οξυμένα, θα πρέπει να επικοινωνήσετε με έναν δερματολόγο ή τριχολόγο.

Με την έγκαιρη συμβουλή του γιατρού και την έγκαιρη έναρξη της θεραπείας, οι συνέπειες μιας προσβολής από παράσιτο μειώνονται στο ελάχιστο. Ταυτόχρονα, η έγκαιρη επαφή με γιατρό μπορεί να είναι πολύ χρήσιμη σε περιπτώσεις σοβαρής ελμινθικής προσβολής (εχινοκοκκίαση, κυστικέρκωση κ.λπ.), η οποία συχνά δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί καθόλου εάν έρθει αργότερα.

Μέθοδοι για τη θεραπεία των παρασίτων

Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, η θεραπεία των παρασίτων στον άνθρωπο πραγματοποιείται με δύο τρόπους: είτε με τη βοήθεια φαρμακευτικής θεραπείας είτε με τη βοήθεια χειρουργικής επέμβασης. Μερικές φορές αυτές οι δύο μέθοδοι χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό, κάτι που είναι σημαντικό σε ιδιαίτερα σοβαρές παρασιτικές ασθένειες (εχινοκοκκίαση, μαζική ασκαρίαση, κυστικέρκωση του κεντρικού νευρικού συστήματος).

Η χειρουργική επέμβαση γίνεται σε περίπτωση εισρόφησης (απόφραξης) εσωτερικών οργάνων (έντερα, αναπνευστικά όργανα, αιμοφόρα αγγεία κ.λπ.) ή δέρματος (τσιμπούρια) από παράσιτα. Επίσης, με τη βοήθεια χειρουργικής επέμβασης, τα παράσιτα αφαιρούνται σε εκείνα τα σημεία όπου ο θάνατός τους είναι επικίνδυνος κατά τη λήψη φαρμάκων (μάτια, κεντρικό νευρικό σύστημα, καρδιά, νεφρά κ.λπ.).

Όταν οι παρασιτικές προνύμφες (μυίαση) εισβάλλουν στο σώμα, η χειρουργική θεραπεία είναι η μόνη αποδεκτή θεραπευτική επιλογή.

Κανόνες πρόληψης

Εάν ακολουθήσετε τους κανόνες για την πρόληψη της ελμινθίασης, δεν μπορείτε να επιτύχετε εκατό τοις εκατό προστασία. Ωστόσο, αυτό δεν είναι λόγος να τα παραμελούμε. Η έρευνα δείχνει ότι όταν τηρούνται οι κανόνες για την πρόληψη της ελμινθίασης, σχεδόν πάντα εμφανίζονται λοιμώξεις λόγω των ατομικών χαρακτηριστικών του σώματος του ατόμου ή λόγω χρόνιων ασθενειών.

Αποδεικνύεται ότι η πρόληψη είναι πολύ σημαντική και αποτελεσματική. Για να προστατευτείτε από τις ελμινθικές λοιμώξεις, αρκεί να ακολουθήσετε τους ακόλουθους απλούς κανόνες:

• Τα τρόφιμα θα πρέπει να καταναλώνονται μόνο εάν έχουν διασφαλιστεί ότι έχουν αποθηκευτεί και υποστεί σωστή επεξεργασία.
• Θα πρέπει να κολυμπάτε μόνο σε γνωστές δεξαμενές που ελέγχονται από τον υγειονομικό-επιδημιολογικό σταθμό.
• Πρέπει να πίνετε καθαρό (φιλτραρισμένο) νερό και να προσπαθήσετε να αποφύγετε το νερό πηγαδιών ή πηγών.
• Μετά από επαφή με ζώα, ακόμη και βραχυπρόθεσμα (χαϊδεύοντας μια γάτα ή σκύλο στο δρόμο), θα πρέπει να πλένετε καλά τα χέρια σας με σαπούνι και να καθαρίζετε τις περιοχές των ρούχων με τις οποίες ήρθε σε επαφή το ζώο.
• μην παραμελείτε την υγιεινή, τόσο προσωπική όσο και στο διαμέρισμα: ο αέρας πρέπει να είναι φρέσκος (για αυτό πρέπει να αερίζετε τακτικά το δωμάτιο), το ίδιο το δωμάτιο πρέπει να είναι καθαρό.
• Όταν αγοράζετε κρέας, θα πρέπει να λάβετε άδεια από τον πωλητή και έγγραφα σχετικά με τη διαδικασία επιθεώρησης κρέατος από τις κρατικές ρυθμιστικές αρχές.